Osobowość i co o niej powinniśmy wiedzieć

Osobowość można najprościej określić jako zestaw elementów (funkcji) naszej psychiki i zachowań, poprzez które każda osoba odróżnia się od innych. 

Prawdopodobnie najstarszą znaną teorię osobowości zbudował grecki lekarz Hipokrates (400 lat p.n.e.) w oparciu o tzw. teorię humoralną. „Humorami” określał on cztery płyny znajdujące się jego zdaniem w ludzkim ciele. Hipokrates twierdził, że w zależności od ich proporcji ludzie charakteryzują się różnym usposobieniem. Wyróżnił cztery typy osobowości

1. sangwinik (przewaga krwi – łac. sanguis) optymistyczny, energiczny, 
2. flegmatyk (przewaga śluzu – gr. phlegma) powolny, „flegmatyczny”, 
3. choleryk (przewaga żółci – gr. chole) wybuchowy, 
4. melancholik (przewaga czarnej żółci – gr. melas chole) smutny, depresyjny.  

Sangwinik

Sangwinik jest typem osobowości, który posiada najbardziej stabilny typ charakteru. Jest to osoba o optymistycznym podejściu do życia. Sangwinik reprezentujące silny, ruchliwy, ale zrównoważony układ nerwowy. Sangwinik jest towarzyski i beztroski. Jest dość otwarty na relacje z innymi ludźmi. Nie przeszkadza mu znajdowanie się w centrum zainteresowania - wręcz to lubi. Sangwinik może przejawiać chęć dominacji, wyrażać swoje władcze podejście, niekiedy spogląda na innych ludzi jakby "z góry". Typ ten bywa dumny, ale też emocjonalny i spontaniczny, z dużym poczuciem humoru. Sangwinicy umieją przyciągnąć do siebie innych ludzi, a ich energia życiowa oraz entuzjazm przejawiają się w wielu aspektach ich życia. Są twórczy i przejawiają umiejętności przywódcze. Sangwinicy są także entuzjastyczni, bardzo lubią przyjmować i odwzajemniać komplementy. Bywają gadatliwi i lekko niefrasobliwi.

Flegmatyk 

Flegmatyk, jak sama nazwa wskazuje, jest osobą bardzo spokojną, zrównoważoną i opanowaną. Nie lubi okazywać emocji, dlatego trudno odgadnąć czy ma zły humor czy z czegoś się cieszy. Nie lubi szumu wokół swojej osoby. Jego stosunek do świata i ludzi jest pozytywny. Wykazuje postawę akceptującą i jest pogodzony ze swoim życiem. Niepowodzenia go nie zrażają. Jest świadom, że czasem jest się nad wozem, a czasem pod. W stosunku do innych jest uprzejmy oraz okazuje zainteresowanie i troskę. To dobry słuchacz, dowcipny rozmówca i spostrzegawczy obserwator. Dobrze sprawdza się w roli rodzica, ponieważ chętnie poświęca czas swoim dzieciom. Jest wyrozumiały. Potrafi zaakceptować zarówno dobre, jak i złe wydarzenia. Trudno go wyprowadzić z równowagi. W miejscu pracy dąży do pokoju i zgody. Swoje obowiązki odkłada jednak do najpóźniejszego momentu, ponieważ potrzebuje bodźca, aby zacząć skutecznie działać. Z tego powodu może wydawać się leniwy. Często idzie linią najmniejszego oporu. Nie lubi podejmować decyzji, ani wykazywać zbytniej inicjatywy. Ponieważ wykazuje akceptującą postawę, może mieć trudności z asertywnością. Flegmatyk najlepiej odnajduje się na stanowisku wolnym i spokojnym, gdzie nie musi decydować, przemieszczać się i kierować innymi. Potrzebuje zorganizowanego środowiska pracy, gdzie ramy czasowe oraz zakres obowiązków są wyraźnie określone. Dobrze sprawdza się w pracy, która wymaga dokładności oraz analitycznego myślenia. Flegmatyk lubi rutynowe zajęcia. Jego pozytywne nastawienie i obiektywność sprawiają, że będzie dobrym mediatorem i osobą rozwiązującą problemy psychologiczne. Jest dobrym członkiem zespołu. Nadaje się również do prac naukowych. Pozostawiony bez nadzoru będzie skory do marnowania swojego czasu.

Choleryk

Choleryk to temperament urodzonego przywódcy. Posiada silną wolę oraz jest nastawiony na osiąganie konkretnych celów. Niezbyt obchodzą go relacje i ludzie. Bardziej zależy mu na osiąganiu wyników, przewodzeniu innymi oraz organizowaniu pracy. Jest bardzo pewny siebie i nie przyznaje się do błędów, które rzadko popełnia. Przepraszanie, wątpliwości i brak asertywności, uważa za słabości. Nie szanuje ludzi, którzy w jego oczach nie potrafią o siebie zawalczyć. Zależy mu na udowodnieniu swojej racji innym. Posiada silną potrzebę zmian, dlatego chętnie wprowadza je w swoim życiu i pracy. Jako rodzic jest przewodnikiem i organizatorem. Wyznacza cele, pobudza rodzinę do działania. Zawsze jest przekonany o swojej racji. Nie ma potrzeby posiadania przyjaciół. Woli przewodzić i być ponad wszystkimi. Choleryk doskonale nadaje się na stanowisko kierownicze, na którym będzie sam organizował swoją pracę. Świetnie sprawdza się w nieoczekiwanych sytuacjach oraz podczas podejmowania nieoczekiwanych decyzji. Ponieważ zawsze musi wygrywać, jest częstym źródłem konfliktów. Nie potrafi dostrzec swoich błędów i pomyłek. Bardziej przejmuje się wynikami w pracy niż relacjami z ludźmi oraz emocjami. Choleryk to mistrz manipulacji. Uwielbia wszelkie intrygi. Potrafi przekonywać ludzi do swoich racji oraz prowadzić ich. Wszystko musi mieć pod kontrolą. Nie lubi, gdy inni podejmują decyzje za niego. Cholerycy to cenni pracownicy. W porównaniu z melancholikami przejawiają dobre umiejętności organizacyjne oraz przewodzenia ludźmi. Działają szybko i dynamicznie. Są pełni energii oraz entuzjazmu. Często popadają w pracoholizm. Ciągle myślą o pracy, nie odpoczywają i wymagają tego od innych. Cholerycy muszą mieć wpływ na swoją pracę. To oni muszą podejmować decyzje i wszystko organizować. Kiepsko sprawdzają się w bezpośrednim kontakcie z klientem, ponieważ ich silna osobowość, często onieśmiela i odpycha ludzi. Nie są również szczęśliwi na stanowiskach, które charakteryzują się rutyną, schematami i słuchaniem poleceń. Cholerycy muszą być liderami.

Melancholik

Melancholik jest typem pesymistycznym, lękowym. Melancholik ma negatywne podejście do przyszłości, życia, siebie, jak również do codziennych spraw. Cechuje go słaby układ nerwowy. Melancholik miewa kłopoty z podejmowaniem decyzji oraz brakuje mu wiary w siebie. Melancholik bywa pełen skrajności, silnie przeżywa zarówno uniesienia emocjonalne, jak i depresje, stany obniżonego nastroju. Melancholik jest raczej osobą, która jest skłonna do rozmyślań, wiele filozofuje i zajmuje się "drugim dnem" problemu. Typ ten podchodzi do życia poważnie, jest twórczy, ma zdolności artystyczne. To perfekcjonista z umysłem analitycznym. Bywa dobrze zorganizowany, szczegółowy, surowy wobec siebie i innych, planujący, przewrażliwiony oraz nieufny. Jest w stanie podporządkować się regulaminowi. Melancholik jest ostrożny w trakcie doboru przyjaciół, ale wówczas jest skłonny do poświęceń i sumienny, wrażliwy na problemy innych ludzi, umiejący ich uważnie słuchać. Nie lubi znajdować się w centrum uwagi. Melancholicy są wrażliwi na krytykę, dość obraźliwi i nerwowi. Nie tylko źle znoszą krytykę, ale i doszukują się jej w osobistych, nawet mniej groźnych uwagach. Melancholicy mają skłonności do zadumy, są raczej spokojni i wyciszeni, mało elastyczni w działaniu. Często marzą i oddają się zadumie.

Na typologii temperamentów Hipokratesa oparł się Pawłow, który dokonał podziału wg typu układu nerwowego - dzieląc je na 4 kategorie

1. słaby (melancholik)
2. silny zrównoważony ruchliwy (sangwinik)
3. silny zrównoważony bezwładny (flegmatyk)
4. silny niezrównoważony (choleryk)

W roku 1984 John M. Oldham oraz Lois B. Morris zdecydowali się stworzyć dotąd nie istniejącą systematykę typów osobowości, która byłaby oparta na wówczas nowej klasyfikacji zaburzeń osobowości.

Oldham i Morris wyróżnili 14 typów osobowości:

1. Typ Sumienny - Perfekcjonista
2. Typ Pewny Siebie - Gwiazda
3. Typ Oddany - Wierna Żona
4. Typ Dramatyczny - Primadonna
5. Typ Czujny - Tropiciel
6. Typ Wrażliwy - Domator
7. Typ Wygodny - Kalifornijczyk
8. Typ Awanturniczy - Poszukiwacz Przygód
9. Typ Nie-zwyczajny - Oryginał
10. Typ samotniczy - Pustelnik
11. Typ Zmienny Emocjonalnie - Ogień i Lód
12. Typ Ofiarny - Altruista
13. Typ Władczy - Przywódca Stada
14. Typ Poważny - Realista

Jung podczas badań wyróżnił 4 funkcje psychologiczne:

1. myślenie,
2. uczucia,
3. doznanie,
4. intuicję.

Utworzył on 8 typów funkcjonalnych osobowości.

Isabel Briggs Myers i Katherine Cook Briggs zmodyfikowały koncepcję Junga, poprzez dodanie do niej nastawienia człowieka do świata zewnętrznego.

Wymiar E-I

- Ekstrawersja (Extraversion), otwartość

- Introwersja (Introversion), zamkniętość

        Wymiar S-N

- Poznanie (Sensing), materialność, sensoryczność

- Intuicja (iNtuition), idealność, intuicyjność

         Wymiar T-F

- Myślenie (Thinking), logika, obiektywność

- Odczuwanie (Feeling), etyka, subiektywność
     
          Wymiar J-P 

- Osądzanie (Judging), liniowość, racjonalność

- Obserwacja (Perceiving), cykliczność, irracjonalność